De Compagnons de Franchimont asbl (Gezellen van Franchimont vzw) is een ploeg vrijwilligers die hun vrije tijd besteden aan het behoud van de resten van de burcht die in staat van ruïne verkeren sinds 1794. Hun activiteiten vingen aan in 1967 met een handjevol vrijwilligers, waarvan sommigen vandaag nog steeds lid zijn.

De doelstellingen van de vereniging zijn: geschiedkundige en archeologische onderzoeken (in samenwerking met de Luikse universiteit), het restaureren van de ruïne (volgens de richtlijnen van de Waalse Openbare Dienst die het erfgoed beheert) en de toeristische uitbating van het kasteel van Franchimont (in overeenkomst met de eigenaar, de gemeente Theux).

Talloze ontdekkingen, initiatieven, evenementen, publicaties en belangrijke restauratiewerken vormen de mijlpalen van de 50-jarige loopbaan van onze vrijwilligers. Dankzij deze inzet bleef het kasteel toegankelijk voor het publiek en werden verschillende evenementen georganiseerd, waarvan de bekendste het Middeleeuws Feest is. De organisatie ervan, sinds 1973 in de maand augustus van de oneven jaren, staat echter volledig los van de activiteiten van de vzw.

In 1967 vroeg een speleologieclub uit het naburige Verviers de toelating aan de gemeente Theux om de waterput van het kasteel te komen onderzoeken. Bij hen voegden zich enkele mensen uit Theux zelf en het avontuur kon beginnen. Puin ruimen, orde scheppen, schoonmaken, onderhouden, consolideren d.m.v. gunitage, festiviteiten, spektakels, archeologische opgravingen, publicaties, elektriciteit aanleggen… maken sinds 50 jaar deel uit van een rijk leven in het kasteel. Voor het jaar 2000 waren de compagnons de drijvende kracht achter een project om in de «balloir» (rest geschutstoren) een ontvangstruimte in te richten. Vandaag de dag mogen we zeggen dat deze 50 jaren van hard werk de grootste werkzaamheden sinds 1800 vertegenwoordigen, het jaar waarin het kasteel tot ruïne werd verklaard. Zonder deze soms ingrijpende tussenkomsten zou het vandaag om veiligheidsredenen onmogelijk zijn de site te betreden. Onze 50ste verjaardag biedt in 2017 een terugblik op een prachtig resultaat. Een openluchttentoonstelling in het kasteel schetst 50 jaar activiteit met één foto per vijf jaar.

Vanop de opperhof leiden twee trappen via een bordes naar de verdieping van de noordvleugel van het kasteel. Jaren geleden hebben de Compagnons de Franchimont een eerste poging tot herstellen ondernomen. Gedurende verschillende maanden werd nagedacht over de restauratie van het westelijke deel ervan, dat in erbarmelijke staat was. Intussen is dat gebeurd. Eenvan de trappen werd al gebruikt tijdens het laatste Middeleeuwse Feest. Enkele foto’s tonen de evolutie van de werkzaamheden.