Het kasteel van Franchimont (provincie Luik, gemeente Theux) was één van de twaalf verblijfplaatsen en versterkingen van het prinsbisdom Luik. Het wordt voor het eerst vermeld in teksten uit 1155, maar de eerste gebouwen dateren waarschijnlijk uit de tijd van Hendrik van Verdun (1075-1091) en Otbert (1091-1119), beiden vurige voorvechters van het prinsdom tijdens de feodale periode.
Zodoende beschikte het land van Franchimont, dat een enclave vormde temidden van niet-Luiks grondgebied (de hertogdommen Limurg en Luxemburg en het prinsdom Stavelot), over zijn eigen defensief systeem, maar ook een administratief en juridisch centrum waar de vertegenwoordiger van de prins verbleef. Het kasteel verdedigde dus een bepaalde vorm van grens: een «mark».
We kunnen de huidige ruïnes ruwweg opdelen in drie concentrische ommuringen die grosso modo overeenkomen met de algemene evolutie van versterkingen in de Middeleeuwen tot de Moderne Tijd.
De eerste ommuring is de eigenlijke burcht waar we de resten terugvinden van het middeleeuwse kasteel dat verschillende verbouwingen onderging, voornamelijk in de 16de eeuw.
Van de tweede ommuring die een uitbouw bij de ingang, aan de westelijke en noordelijke zijde van de versterking omringde, is maar weinig meer overgebleven. Eén van de opmerkelijkste getuigen is de oostelijke versterking van de woontoren – het schild genaamd – van meer dan 20 m hoog. Het is een typisch voorbeeld van passive fortificatie op het einde van de Middeleeuwen (omstr. 1387), om het hoofd te bieden aan de vooruitgang van de artillerie.
De derde, vijfhoekige ommuring heeft de vorm van een bastion waarvan de punt voluit naar het westen wijst. Ze dateert uit de periode van Erard van der Marck. Met haar gekazematteerde capponières en zijn artillerie- of kanonnentoren die de ingang vormde, is het een typisch voorbeeld van de militaire architectuur, bedacht door de ingenieurs uit het begin van de 16de eeuw. Ze is vergelijkbaar met gebouwen te vinden in Langres (F), Mont-Saint-Michel (F) of nog Soleure (CH).
Ondanks de vernielingen tijdens de Franse Revolutie aan het einde van de 18de eeuw, blijft de ruïne nog steeds indrukwekkend. Een bezoek brengt u de evolutie van de militaire achitectuur bij. Deze volgde de ontwikkeling van de wapens en in het bijzonder de ingebruikname van vuurwapens.